خانواده درمانی
خانواده درمانی یکی از انواع خدمات روان درمانی است خانواده یکی از ارکان اصلی هر جامعه است. سلامت این نهاد کوچک اما بسیار مهم از اینرو حائز اهمیت است که اولین بستر برای رشد فرزندان و پرورش نسل جدید به شمار میآید. سلامت روان افراد در هنگام رشد عامل پیشبینی کنندۀ مهمی برای داشتن افرادی بالغ و سالم در آینده است. با وجودیکه دغدغۀ همۀ والدین فراهم آوردن آسایش و محیطی امن برای فرزندان است اما هر خانوادهای میتواند با مشکلات متنوعی برخورد داشته و انسجام خود را از دست بدهد. فضای ناامن و ناسالم در خانواده نیز هم به نوبۀ خود تاثیر مخربی بر روی تک تک افراد خانواده خواهد داشت.
خانواده درمانی چیست؟
در طی چندین سال، خانواده درمانی به عنوان رشته ای مجزا و متمایز نمایان شده است. خانواده درمانی برای دادن خدمات بالینی به همه خانوادهها به ویژه برای خانوادههای جوامع جمعی بسیار مؤثر است. در سابقه خود، روان درمانی بر تشخیص و درمان مشکلات مربوط به آسیب شناسیها و کمبودهای فردی متمرکز بوده است. این رشتهی نوظهور با تغییر تمرکز از آسیب شناسی و کمبود بر روی توسعه نقاط قوت، شایستگی، قابلیت ها و منابع شخصی از طریق درمان متمرکز است. روشی فکری که چشماندازهایی از آنچه ممکن است باشد و چه چیزی باید باشد را طرح میکند و به افراد در درمان کمک میکند تا پتانسیل تغییری را ببینند که راهحلها و اقداماتی را ایجاد میکند که در غیر این صورت محقق نمیشدند. خانواده درمانی در تمرکز بر نقاط قوت و شایستگی خانوادهها پیشرو بوده است.
خانواده درمانی نوعی درمان است که برای کمک به مسائلی طراحی شده که به طور خاص بر سلامت روان و عملکرد خانواده تأثیر میگذارد. این نوع از درمان میتواند به تک تک اعضای خانواده کمک کند تا روابط قویتری ایجاد کنند، ارتباطات را بهبود بخشند و تعارضات درون سیستم خانواده را مدیریت کنند. قصدِ خانوادهدرمانی، تشخیص و شناسایی بیماری در اعضای خانواده نیست. بلکه روی الگوهای رابطه و نوع ارتباط بین اعضای خانواده متمرکز است. برای مثال، اگر در کودکی مشکل رفتاری دیده شود، خانواده درمانگر رفتارهای مشکلساز کودک را در متن بزرگتر سیستم خانواده میبیند و مورد کاوش قرار میدهد، و نه به عنوان نقصهای کودک.
خانواده درمانی میتواند برای کمک به خانواده در طی یک دوره سخت یا حاد، یا مشکلاتی در سلامتی رفتاری یا مغزی در اعضای خانواده، بکار برده شود. خانواده درمانی، مشکلات افراد را در زمینه واحد بزرگتر خانواده می بیند.
خانواده درمانی شاخه ای از روان درمانی است که برای کمک به ایجاد تغییر و پرورش در روابط صمیمانه بین اعضای خانواده و زوج ها طراحی شده است.
این نوع درمان ممکن است به عنوان روش اولیه درمان یا به عنوان یک رویکرد مکمل استفاده شود. خانواده درمانی معمولا توسط روانشناس بالینی یا درمانگر دارای مجوز ارائه میشود.
چرا خانواده درمانی اهمیت دارد؟
مشکلاتی که در خانواده به وجود میآید، از اولین لحظات تا آخرین لحظهها، میتواند بر تمام زمینههای زندگی اعضای خانواده تأثیر بگذارد. خانواده ما بر اینکه چه کسی هستیم و چه کسی میشویم، به شکل خوب و بد تأثیر میگذارد.
اگر خانواده در حال سپری کردن دوران سختی باشد (خواه شرایط استرس زا باشد، یا آکنده از خشم، غم و اندوه) خانوادهدرمانی میتواند تفاوت فاحشی ایجاد کند.
خانواده درمانی به طور خودکار تعارضهای خانوادگی را حل نمیکند یا وضعیت ناخوشایند را از بین نمیبرد. اما میتواند به شما و اعضای خانوادهتان کمک کند تا یکدیگر را بهتر درک کنید، و میتواند مهارتهایی را برای کنار آمدن با موقعیتهای چالشبرانگیز به شکلی موثرتر فراهم کند.
خانوادهدرمانی لزوماً هر تعارضی را که شما و خانوادهتان با آن مواجه میشوید حل نمیکند، اما ممکن است به شما کمک کند مهارتهای مقابله سالمتر و راههای ارتباط مؤثرتر با یکدیگر را توسعه دهید.
در جلسات مشاوره، ممکن است تمام اعضای خانواده، یا تنها برخی از اعضا، که توانایی شرکت در این جلسات را دارند، شرکت کنند. این نوع از درمان، اغلب کوتاه مدت است. روند درمان براساس شرایط و وضعیت خاص هر خانواده متفاوت خواهد بود.
در خانواده درمانی چه کارهایی صورت میگیرد؟
جلسات خانواده درمانی معمولاً 50 دقیقه تا یک ساعت طول میکشند و به طور کلی جلسات خانواده درمانی میتواند به دو شکل کوتاه مدت یا بلند مدت برگزار شود و معمولاً طول درمان 12 جلسه خواهد بود. هدف شناسایی و بازسازی تعاملات خانوادگی است که منجر به رفتار مشکل ساز یک کودک، نوجوان یا بزرگسال جوان میشود.
این موضوع که چند وقت یکبار ملاقات میکنید و تعداد جلساتی که نیاز دارید به موقعیت خاص خانواده و توصیه درمانگر بستگی دارد.
حتی پس از اتمام جلسات درمانی، خانواده درمانی میتواند مهارت هایی را به شما آموزش دهد تا ارتباطات خانوادگی را عمیقتر کنید و زمان های استرسزا را به شیوای کارآمدتر پشت سر بگذارید. در واقع خانواده درمانی راهی برای ایجاد یا حفظ یک خانواده سالم و کارآمد ارائه میدهد.
خانواده درمانی میتواند به شما در بهبود روابط آشفته با شریک عاطفیتان، فرزندان یا سایر اعضای خانواده کمک کند.
درمانگر خانواده معمولاً مکالماتی را مطرح میکند که باعث تقویت و بهبود ارتباطات بین عزیزان میشود. خانواده درمانی بسته به اختلالی که درمان میشود، متفاوت است.
خانواده درمانی میتواند از تکنیکها و تمرینهایی از شناخت درمانی، رفتار درمانی، درمان بین فردی یا سایر انواع درمان فردی استفاده کند. مانند سایر انواع درمان، تکنیکهای به کار گرفته شده به مشکلات خاصی که مراجعان با آن مواجه هستند و به شیوه و تخصص درمانگر یا روانشناس بالینی بستگی دارد.
خانواده درمانی چه مزایایی دارد؟
در خانواده درمانی، خانواده ها میتوانند با راهنمایی یک متخصص سلامت روان در محیطی امن و کنترل شده بر روی مشکلات خود کار کنند.
برخی از مزایای خانواده درمانی عبارتند از:
- ارتباطات پیشرفته
- همدلی عمیق تر
- بهبود حل مسئله
- بهبود مهارتهای ارتباطی
- ارائه راهبردهایی برای رسیدگی به تعارضها
- درک بهتر از مرزهای سالم و الگوهای خانواده و پویشهای درون خانواده
- کاهش تعارض و مهارت های مدیریت خشم بهتر
- توانایی عذرخواهی و پذیرش یکدیگر و …
خانواده درمانی مهارتهای مورد نیاز برای عملکرد سالم خانواده از جمله ارتباط، حل تعارض و حل مسئله را افزایش میدهد. بهبود این مهارتها همچنین پتانسیل موفقیت در غلبه بر مشکلات خانوادگی و رسیدگی به آنها را افزایش میدهد.
هدف خانواده درمانی چیست؟
خانواده درمانی اغلب دارای اهداف مشخصی است. اهداف خانواده درمانی به مشکلات ارائه شده مراجع بستگی دارد.
این اهداف معمولا عبارتند از :
- شناسایی و بهبود هر گونه الگوی ارتباطی ناسالم در نظام خانواده
- بررسی نحوه تعامل اعضای خانواده با یکدیگر
- جمع آوری نقاط قوت و منابع خانواده و تجهیز خانواده با سازوکارهای کارآمد
- افزایش توانایی حل مسئله خانواده
- افزایش توان داخلی و منابع عملکردی خانواده
- و …
درمانگران خانواده میتوانند به شما کمک کنند تا راه های جدیدی برای مدیریت مشکلات، درگیریها و چالشها پیدا کنید.
برخی از مواردی که خانواده درمانگر میتواند به خانواده کمک کند عبارتند از:
- بیماری روانی یکی از اعضای خانواده
- درگیری بین اعضای خانواده
- مشکلات مالی یا اختلاف نظر در مورد پول
- مشکلات در مدرسه
- خیانت، جدایی یا طلاق
- سوء مصرف مواد یا اعتیاد
- مرگ
- و …
خانواده درمانی همیشه نمیتواند مشکل را برطرف کند. اما میتواند به اعضای خانواده مهارت های جدیدی بدهد تا با شیوههای سالمتر و کارآمدتری از شرایط سخت عبور کنند.
معیارهای انتخاب خانواده درمانگر مناسب:
قبل از برنامه ریزی جلسات با یک درمانگر، در نظر بگیرید که آیا درمانگر برای خانواده شما مناسب است یا خیر. در اینجا عواملی که باید در نظر گرفته شوند و سؤالاتی که باید بپرسید وجود دارد:
- سوابق تحصیلی و آموزشی درمانگر چیست؟
- آیا آموزش تخصصی خانواده درمانی دیده است؟
- تجربه درمانگر در مورد نوع مشکل خانواده من چیست؟
- موقعیت مکانی و در دسترس بودن دفتر درمانگر به چه صورت است؟
- ساعات کاری او؟
- مدت و تعداد جلسات، مدت زمان هر جلسه چقدر است؟
- برای هر جلسه چقدر هزینه میگیرید؟
- و …
انواع خانواده درمانی کدام اند؟
خانواده درمانی انواع مختلفی دارد. برخی از آن ها عبارتند از :
- خانواده درمانی متمرکز بر هیجان: این رویکرد بر روی توانمندسازی مراقبان و توسعه مهارتهای پیشرفته نظیر مربیگری هیجان، مربیگری رفتار و پیشگام شدن در عذرخواهی درمانی متمرکز است. ضمن کار روی توانمندسازی مراقبان و رفع انسدادهای حاصل از هیجانات پردازش نشده مراقبان چرخههای منفی تعامل میان مراقبان و دلبندشان شناسایی میشود؛ مدل مربیگری هیجان در دو الگوی مفصل یا مختصر به مراقبان آموزش داده میشود تا بتوانند همراهی کارآمدتری با دلبندان خویش داشته باشند. آنها در این مدل اعتبار بخشی احساسات دلبندشان را خواهند آموخت همچنین میآموزند چگونه در نامگذاری هیجانات دلبندشان آنها را یاری کنند و به نیازهای برآورده نشده در پشت این هیجانات دسترسی بیایند. یا چطور در مواقع لازم به حل مساله بپردازند.
- بوئن (خانواده درمانی بین نسلی): موری بوئن یکی از اولین نظریههای جامع خانواده درمانی را توسعه داد. او معتقد بود که هدف درمان تمایز بخشیدن به خود یا توانایی جدا کردن افکار از احساسات است. وی اظهار داشت که خود متمایزسازی باعث کاهش اضطراب و نشانهشناسی در خانواده میشود. از آنجایی که خود متمایزسازی یک فرآیند فردی است، او مایل است به جای نیاز به مشارکت چند نفر از اعضای خانواده، با اعضای مجرد خانواده کار کند. او معتقد بود که پویایی در یک خانواده اغلب به صورت سه ضلعی (مثلث) قرار دارد و نقش درمانگر این است که به پویایی به عنوان یک مربی و مربی بی طرف اشاره کند. ژنوگرامها به عنوان یک ابزار ضروری برای شناسایی پویایی خانواده بین نسلی استفاده میشود.
- راهبردی: میلتون اریکسون و جی هیلی استفاده از خانواده درمانی استراتژیک را رایج کردند. آنها معتقد بودند که خانواده مشکلات را از طریق پاسخ های مکرر به تعاملات خانوادگی حفظ می کند. وظیفه درمانگر ایجاد انگیزه در خانواده برای تغییر الگوهای رفتاری از طریق تغییر مرتبه دوم (یعنی ایجاد پاسخ های جدید به مشکلات رفتاری) است.برخلاف خانواده درمانی ساختاری، بیشتر کارها خارج از جلسه درمانی انجام می شود. درمانگر به خانواده تکلیف میدهد و از آنها میخواهد تا با پاسخهای تازه به مشکلات مکرر آزمایش کنند. یک درمانگر از قصد متناقض به عنوان یکی از تکنیک های اصلی استفاده می کند. برای مثال، یک درمانگر ممکن است «نشانه را تجویز کند» و از خانوادهای بخواهد که به انجام کاری که قبلاً انجام میدادند ادامه دهند، به این امید که طغیان کنند و چیزی متفاوت را امتحان کنند.
- سیستماتیک (مدل میلان): در خانواده درمانی سیستمیک، اعتقاد بر این است که یکی از اعضای خانواده در تلاش برای مقابله با رفتار سایر اعضای خانواده علائمی را ایجاد می کند. تصور می شود که با تغییر اعمال یک فرد، کل سیستم را می توان تغییر داد، زیرا همه به هم مرتبط هستند. درمانگر به عنوان یک چهره بی طرف دیده می شود که هدف اصلی آن این است که اعضای خانواده دانش خود را از سیستم خانواده (یعنی معرفت شناسی) زیر سوال ببرند، که به نوبه خود آنها را به تغییر رفتارشان سوق می دهد. تکنیک خانواده درمانی سیستمیک اولیه، پرسش دایره ای نامیده می شود. هدف سؤالات دایره ای این است که کسی را در مورد ارتباطات بین اعضای خانواده فکر کند. آنها فرد را با ادراکات دیگران و تفاوت در نحوه نگرش اعضای خانواده به موقعیت ها آشنا می کنند. این به افراد امکان می دهد دیدگاه متفاوتی در مورد مشکل به دست آورند و میتواند باعث تغییر در اقدامات شود.
- ساختاری: خانواده درمانی ساختاری که توسط سالوادور مینوچین ایجاد شده است، این نظریه را مطرح می کند که ساختار خانواده مسئول مشکلات آن است. به طور خاص، مینوچین معتقد بود که یک خانواده برای سالم ماندن باید سلسله مراتب و مرزهای خاصی را حفظ کند. در خانواده درمانی ساختاری، درمانگر خانواده را به سمت تغییر در جلسه هدایت می کند. به عنوان مثال، درمانگر ممکن است والدین را راهنمایی کند که نقش فعال تری داشته باشند و جبهه ای متحد به فرزندان خود نشان دهند. مینوچین معتقد بود که خانواده ها اغلب از مثلث سازی استفاده می کنند، فرآیندی که در آن از شخص سوم برای پوشاندن مسائل بین دو عضو خانواده استفاده می شود. یکی از ابزارهای ضروری تکنیک خانواده درمانی ساختاری، تکمیل نقشه ساختاری است که در آن مرزها و سلسله مراتب یک خانواده به تصویر کشیده می شود.
مشاوره خانواده چه کمکی به ما میکند؟
هدف مشاوره خانواده یا خانواده درمانی رسیدگی به مسائل روانشناختی، رفتاری و عاطفی است که منجر به ایجاد مشکلات خانوادگی میشوند. اعضای خانواده برای ایجاد و حفظ یک رابطه سالم و افزایش کارکرد خانواده با یک درمانگر یا مشاور همکاری خواهند کرد.
هدف شناسایی و رفع مشکلات خانواده است. این مسائل میتواند عاطفی، روانی یا رفتاری باشد. بسیاری از رویکردهای خانواده درمانی از نظریه سیستمهای خانواده سرچشمه میگیرند. این نشان میدهد که خانوادهها به جای گروههایی از افراد که مستقل از یکدیگر عمل میکنند، در سیستمهایی کار میکنند. بر اساس تئوری سیستمهای خانواده، تغییرات در یکی از اعضای خانواده بر تغییرات منبع مطمئن در سایر بخشهای خانواده تأثیر میگذارد.
خانواده درمانی آنلاین
مشاوره آنلاین به طور قابل توجهی در دسترس قرار دارد. تعداد قابل قبولی از مشاوران این نوع از مشاوره را در برنامه کار خود قرار داده اند. شما از طریق یک تماس تصویری، در هر کجا که باشید میتوانید به مشاوره آنلاین وصل شوید. درمانگر و یا مشاورِ آنلاین نیز همانند سایر مداخلات مشاوره و روانشناسی نیازمند رعایت اصول اخلاقی است.
خانواده درمانی میتواند در رفع نیازهای منحصر به فرد خانواده شما مفید باشد. مطالعات نشان دادهاند که خانوادهدرمانی میتواند در ایجاد محیطی بهتر، حل تعارضهای خانوادگی و تقویت روابط خانوادگی نقش مثبتی داشته باشد. اگرچه یافتن زمانی برای دور هم جمع کردن همه افراد برای درمان بهصورت حضوری دشوار است درمان آنلاین تا حدی در این خصوص این امکان را تسهیل میکند. درمان آنلاین میتواند گزینه بهتری برای خانواده های پرمشغله باشد.
مشاوره آنلاین دارای محاسنی میباشد که به شرح زیر است:
- امکان مشاوره از راه دور
- دسترسی آسان و دریافت مشاوره فوری
- هزینه کمتر
- عدم مشکلات حمل و نقل
- عدم اتلاف وقت
- و…