تقریباً همه می توانند در زمان های خاصی احساس اضطراب و هراس را تجربه کنند. این احساس پاسخی طبیعی به موقعیت های پرتنش، استرس زا یا خطرناک است. اما برای فردی که از اختلال حمله پانیک رنج می برد، احساس اضطراب، نگرانی، وحشت و استرس هم به طور منظم و هم اغلب بدون دلیل ظاهری رخ می دهد.
پانیک چیست؟
اختلال پانیک یک اختلال روانی است که با حملات پانیک همراه می باشد. حملات وحشت زدگی دوره‌هایی از اضطراب یا ترس شدید هستند که به طور ناگهانی بروز می‌کنند و هر از گاهی تکرار می‌شوند. اغلب به آن بحران گفته می شود. به طور ناگهانی شروع می شوند، به تدریج شدیدتر می شوند و در عرض 10 دقیقه به اوج خود می رسند. معمولاً بعد از 10-30 دقیقه خود به خود از بین می روند.
از هر 100 نفر در جامعه 3-4 نفر یا قبلاً حملات پانیک داشته اند یا هنوز این حملات را دارند. زمان حمله پانیک تنها 10 دقیقه است. در این 10 دقیقه فرد ترس زیادی از مرگ را تجربه می کند.
حملات پانیک که در سال های اخیر شیوع آن افزایش یافته است، معمولاً برای اولین بار در سنین 20 تا 35 سالگی دیده می شوند. این بیماری در زنان 2-3 برابر بیشتر از مردان است. بنابراین شناخت این بیماری ضروری است.
وحشت زدگی در کودکان
اختلال پانیک در نوجوانان و جوانان بیشتر از کودکان خردسال است. با این حال، مقابله با حمله پانیک می تواند تجربه دشواری باشد، به ویژه برای کودکان و نوجوانان.
اختلال هراس شدید می تواند بر رشد و یادگیری آن ها تأثیر بگذارد. کودکانی که علائم حمله پانیک را از خود نشان می دهند، باید حتماً تحت درمان قرار بگیرند. پزشک سابقه پزشکی کودک را بررسی می کند و معاینه فیزیکی کاملی را انجام می دهد تا ببیند آیا دلایل فیزیکی برای علائم وجود دارند یا خیر.
ممکن است برای تعیین علت حملات پانیک در کودکان از روش غربالگری سایر اختلالات اضطرابی نیز استفاده شود. بنابراین در صورت لزوم کودکان بعد از معاینه فیزیکی عمومی، برای ارزیابی بیشتر و درمان به متخصص مناسب ارجاع داده می شوند.
علل وحشت زدگی چیست؟
مانند بسیاری از اختلالات روانی دیگر، علت دقیق حمله پانیک به طور کامل شناخته نشده است. با این حال، تصور می شود که این وضعیت احتمالاً مربوط به یک دوره آسیب زا یا بسیار استرس زا در زندگی مانند از دست دادن عزیزان یا عدم تعادل انتقال دهنده های عصبی در مغز یا عوامل مشابه می باشد.
بر اساس دیدگاه بیولوژیکی، اختلال هراس در نتیجه عملکرد غیرطبیعی برخی از هورمون های مغزی رخ می دهد که از سلول های عصبی به نام نورون ها در مغز ما ترشح می شوند. این هورمون ها هیجان و زندگی عاطفی ما را تنظیم می کنند. بر اساس دیدگاهی دیگر، اختلال هراس زمانی رخ می دهد که علائم جسمی مانند تپش قلب، تعریق، تنگی نفس یا سرگیجه بروز می کنند. این علائم باعث وحشت زدگی و بروز اختلال هراس در بیمار می شوند.
علائم بیماری پانیک
در طول حمله پانیک، فرد علائم مختلف جسمی و روحی و همچنین اضطراب را تجربه می کند. این علائم می توانند بدون دلیل و خیلی سریع ظاهر شوند. وحشت زدگی می تواند یک موقعیت بسیار ترسناک و استرس زا برای فرد باشد.
علائم وحشت زدگی شامل موارد زیر است.
- نیاز ناگهانی به توالت
- گرگرفتگی
- سرگیجه
- احساس ضعف
- احساس خفگی
- احساس ترس یا ترس از مردن
- لرزش عمومی
- درد قفسه سینه
- ضربان قلب تند
- زنگ گوش
- دهان خشک
- حالت تهوع
- تنگی نفس
- سوزن سوزن شدن انگشتان
- تعریق سرد
- بی حسی
- احساس جدا شدن از بدن
حداقل چهار مورد از علائم فوق به طور همزمان در حمله پانیک مشاهده می شوند. موقعیت هایی که علائم کمتری دارند، حملات وحشت زدگی محدود هستند.
تعداد حملات پانیک بسته به شدت وضعیت ممکن است متفاوت باشند. در حالی که برخی از افراد یک بار در ماه در معرض این وضعیت قرار می گیرند، افراد دیگر ممکن است چندین بار در هفته دچار حملات وحشت زدگی شوند.
حملات وحشت زدگی اگرچه ترسناک هستند، اما خطرناک نیستند. علائم مشاهده شده مستقیماً به فرد آسیب نمی رسانند. در عین حال، بسیاری از این علائم به راحتی می توانند ناشی از شرایط دیگر باشند. به عنوان مثال، فشار خون پایین می تواند باعث افزایش ضربان قلب شود.
تشخیص حمله پانیک
تشخیص وحشت زدگی تنها توسط روانشناس متخصص انجام می شود. ابتدا سابقه پزشکی بیمار بررسی شده و معاینات فیزیکی لازم انجام می شود. هیچ آزمایش آزمایشگاهی مستقیمی برای تشخیص حمله پانیک وجود ندارد. با این حال، پزشکان ممکن است آزمایش‌هایی را تجویز کنند تا بفهمند که آیا حملات ناشی از بیماری زمینه‌ای دیگری است یا خیر.
برای تشخیص حمله پانیک و رد سایر بیماری ها، ممکن است ابتدا ECG انجام شود. با این بررسی، مشخص می شود که آیا تپش قلب در نتیجه یک بیماری قلبی متفاوت رخ می دهد یا خیر. بعد از آن، ممکن است پزشک برای اندازه‌گیری سطح هورمون‌های تیروئید و عدم تعادل هورمونی، آزمایش‌های خونی تجویز کند.
روش درمان اختلال پانیک
اگر فردی اختلال پانیک یا علائم وحشت زدگی را تجربه می کند، باید با پزشک مشورت کند. هنگام بررسی سابقه پزشکی فرد، پزشک در مورد علائم مشاهده شده، دفعات وقوع حملات و مدت زمان ادامه آن ها، سوال می پرسد.
او همچنین یک معاینه فیزیکی کامل انجام می دهد تا ببیند آیا علائم به دلایل دیگری هستند یا خیر. در حملات مکرر وحشت زدگی، می توان اختلال پانیک را تشخیص داد.
اختلال پانیک یک وضعیت قابل درمان با بهبودی کامل است. برای این کار، بهتر است در اسرع وقت به دنبال مراقبت های پزشکی باشید.
برای اختلال وحشت زدگی، دو نوع درمان دارویی و روان درمانی وجود دارد که اثربخشی آن ها با تحقیقات علمی ثابت شده است.
دارو درمانی
در درمان اختلال پانیک از داروهایی استفاده می شود که با اصلاح فعالیت های هورمونی در سلول های عصبی مغز از حملات وحشت زدگی جلوگیری می کنند. در حال حاضر تعداد زیادی از داروهای مفید برای این بیماری در کشور ما وجود دارند. با انتخاب یکی از این داروها، پزشک توصیه می کند که با دوز کم شروع کنید و در صورت نیاز با کنترل های منظم، دوز را افزایش دهید. پس از گذشت حداقل یک سال، درمان دارویی به تدریج کاهش یافته و متوقف می شود.
حملات اختلال هراس چگونه بر زندگی روزمره فرد تأثیر می گذارند؟
با تداوم تکرار حملات وحشت زدگی، بیمار هر لحظه منتظر حمله است. در نتیجه تنش، بی قراری و مضطرب بودن در فاصله بین حملات وجود دارد. به این انتظار مضطرب، اضطراب پیش بینی می گویند. این واقعیت که حملات اغلب در زمان‌ها و مکان‌های نامشخص رخ می‌دهند، اختلال اضطراب هراس را بیش از پیش افزایش می‌دهد. بیماران می ترسند وقتی کسی در خانه نیست دچار حمله قلبی شوند، قبل از رسیدن به بیمارستان جان خود را از دست بدهند، دیوانه شوند و با از دست دادن کنترل خود، خودکشی کنند، به خود یا نزدیکانشان آسیب برسانند و با رفتارهای وحشیانه و عجیب در حضور دیگران رسوا شوند. بعد از مدتی، آن ها شروع به انجام اقدامات احتیاطی در برابر حملات و بلایایی می کنند که معتقدند در طول حملات اتفاق می افتند و از فعالیت ها، غذاها و نوشیدنی هایی که فکر می کنند ممکن است باعث حملات شوند اجتناب می کنند.
جمع بندی
حملات وحشت زدگی به دلایل مختلفی اتفاق می افتند. این وحشت زدگی باعث افزایش ضربان قلب، تنگی نفس، تعریق سرد و… می شود. با این حال، این حملات به کمک داروهای مختلف درمان می شوند.