تکنیک چراغ گاز از فیلمی به همین نام به کارگردانی جرج کیوکر و بازی اینگرید برگمن گرفته شده است.این فیلم که در ژانر دلهره آور ساخته شده بود توجه مخاطبان زیادی را به خود جلب کرد و کاندیدای 7 جایزه اسکار شد.
تکنیک چراغ گاز روایتگر داستان شوهری است که در راستای نقشه مجرمانهای که در سر دارد، به همسرش می قبولاند که روان پریش شده است. او برای این کار چراغ های گاز خانه را دستکاری می کند و هنگامی که همسرش به کم و زیاد شدن نور چراغ گاز اشاره می کند، مرد ادراک و حس او را به چالش می کشد و گونه ای وانمود می کند که گویی هرگز چنین اتفاقی نیوفتاده است!
دستکاری کردن در وقایع باعث می شود زن به این سمت سوق داده شود که قطعاً دیوانه شده است و خود این دیوانگی را باور می کند.
چراغ گاز پدیدهایه که در اون فرد برای اینکه کنترل بیشتری تو رابطه به دست بیاره، چنان روی ذهن طرف مقابل کار میکنه که طرف مقابل به حافظه، هویت و کلاً به تواناییها و ارزشهای خودش شک میکنه.
پدیده چراغ گاز شکل نابکارانهای از دغلکاری و کنترل روانی است. فرد آزارگری که از تکنینک چراغ گاز استفاده می کند، سعی میکند همواره به چیزهای نادرستی نسبت به خودتان اعتقاد پیدا کنید و کارهایی را انجام می دهد که باعث می شود همیشه نسبت خودتان احساس بدی پیدا کنید.
به قربانیان پدیده چراغ گاز عمدا اطلاعات اشتباهی داده میشود که باعث میشود چیزهایی را زیر سؤال ببرند که درمورد خودشان بهعنوان حقیقت میشناسند. ممکن است قربانیان به جایی برسند که به قدرت حافظه ، ادراک و حتی سلامت روان خود شک کنند. بهمرور زمان، حیله پدیده چراغ گاز پیچیدهتر و قدرتمندتر میشود، بهگونهای که قربانی بهسختی میتواند واقعیت را ببیند.
اصطلاح پدیده چراغ گاز از نمایش چراغ گاز در سال ۱۹۳۸ و اقتباس فیلمی به همین نام شکل گرفته است. پدیده چراغ گاز میتواند در روابط شخصی یا روابط کاری روی دهد. در این پدیده، هسته وجودی قربانیان یعنی هویت و ارزشهای فردیشان موردهدف قرار میگیرد.
پدیده چراغ گاز چطور آغاز میشود؟
یکی از آزارهایی که توی یه رابطه آزارگرانه(abusive) اتفاق میافتد، آزار احساسی است. یکی از تاکتیکهایی که فرد آزارگر در این نوع آزار استفاده میکند، تاکتیک چراغ گاز می باشد. چراغ گاز پدیدهای است که در اون فرد برای اینکه سلطه و کنترل بیشتری تو رابطه به دست بیارد.چنان روی ذهن طرف مقابل کار میکند که طرف مقابل به حافظه، درک، تجربیات، قضاوت، هویت و کلاً به تواناییها و ارزشهای خودش شک میکند، و فکر میکند واقعاً حق با اون فرد است و نسبت به خودش بیاعتماد میشود،و فکر میکند خاطرات و تجربیات او درست و سالم نیستند و واکنشهایش به مسائل اطراف، غیرمنطقی است.
این پدیده به آرامی صورت میگیره؛ بنابراین قربانی هرگز متوجه نمیشود چقدر ذهنش شستشوی مغزی داده شده است. تو صحبتهای پارتنری که از این تاکتیک استفاده میکند، جملاتی مثل «تو زیادی حساسی» و «تو همیشه از کاه، کوه میسازی» زیاد شنیده میشود. تقریباً هر کسی میتواند در برابر این تاکتیک آسیبپذیر باشد.
استفاده از تکنیک چراغ گاز
پارتنری که از این تاکتیک استفاده میکند، میتواند احساساتتان را به طور ماهرانهای دستکاری کند و باعث میشود در مورد کاری که انجام داده اید و اشتباه نبوده، احساس شرم و گناه کنید. شما را به خیانت، دروغ، پنهانکاری یا کاری رو اشتباه انجام دادن متهم میکند؛ در حالی که خودش به وضوح این کارها رو انجام میدهد و اینگونه باعث میشود احساس کنید که شما لایق عشق نمی باشد.
برای عصبانیت و بدرفتاری هایش شما را مقصر میداند. کارهای اشتباهش رو انکار میکند.سعی میکند به مسائل نادرستی در مورد خودتان اعتقاد پیدا کنید. کاری میکند که نسبت به خودتان احساس بدی پیدا کنید.
احساسات فرد قربانی
علائمی که نشان میدهند شما قربانی روابط آسیب رسان شده اید:
- در تصمیم گیری مشکل داری و دیگر مثل سابق از زندگی خود لذت نمی برید.
- دچار اضطراب و افسردگی شده اید.
- احساس می کنید همه چیز تقصیر شماست و مدام عذرخواهی می کنید.
- خودپنداره شما تغییر کرده و دیگر اعتماد به نفس سابق را ندارید.
- و …
تکنیک جارو برقی!
نکته تلخ در مورد این تاکتیک این است که وقتی قربانی متوجه میشود که مورد آزار قرار گرفته است و سعی میکند آزارگر رو ترک کند، آزارگر تکنیک جاروبرقی رو به کار میبرد.فرد کنترل گر در این تکنیک سعی دارد تا به فرد قربانی امید تغییرات چشمگیر دهد و به او می گوید همه چیز درست خواهد شد و یک رابطه خوب و گرم در آینده خواهند داشت ولی این حرف ها نیز دروغ است و راه حلی جدید برای کنترل مجدد ذهن شما خواهد بود.
در این تکنیک آزارگر به قربانی میگوید که چقدر زیاد دوستش دارد؛ همه ویژگیهای مثبت قربانی رو تحسین میکند و توضیح میدهد که چطور مسائل بینشان قرار است که تغییر کند؛این افراد با وعده وعید های زیاد ممکن است فرد قربانی را به رابطه برگردانند اما به محض اینکه قربانی تصمیم میگیرد که در رابطه بماند، دوباره همون رفتارهای قبلی رو تجربه میکند، و هیچ تغییری در افراد کنترل گر پایدار و همیشگی نخواهد بود. این افراد همواره به دنبال منفعت خود هستند.
ترک کردن فرد کنترل گر مشکل است زیرا این افراد همواره به دنبال راهی برای برای پاگیر کردن قربانی هستند، زمانی که متوجه شوند قربانی قصد ترک کردن آنها را دارد، مدام از خودشان پیام های مثبت و محبت آمیز به فرد ارسال می کنند تا دوباره قربانی را گول بزنند ، حتی اگه قربانی تکنیک چراغ گاز بتواند از رابطه بیرون بیاید، به دلیل تجربه تلخی که داشته است، ممکن است که هرگز نخواهد وارد رابطه دیگری شود.
در مواجهه با پدیده چراغ گاز چه باید کرد؟
بلافاصله پس از تشخیص پدیده چراغ گاز باید با یک روان درمانگر متخصص مشورت کنید.
1 در مورد “تکنیک چراغ گاز چیست؟”
عالی بود. به نظرم در ارتباط با افرادی که خودشیفته هستند هم این اتفاق میفته. ممنون از مطالب مفید و ارزشمندتون.