تعهد عاطفی بین زوجین یعنی چه؟
خانواده مهم ترین و والا ترین نهاد در تاریخ بشری است.لازمه برخورداری از آرامش روانی و روابط گرم و صمیمی و حفظ و بقای بنیان مقدس خانواده،ازدواج است که یکی از مهم ترین تصمیم گیری ها و حساس ترین تعهد عاطفی در زندگی هر فرد است.تعهد نسبت به همسر و تعهد نسبت به ازدواج برای موفقیت در یک ازدواج،مهم می باشد. آماتو معتقد است که تعهد زناشویی به این معنی است که زوجین تا چه حد برای روابط خود ارزش قائلند و برای حفظ و تداوم ازدواجشان انگیزه دارند.تعهد زناشویی،تعهدی است که در آن افراد برای رابطه خود،فداکاری می کنند و برای حفظ،تقویت و همبستگی اتحادشان گام بر می دارند و حتی هنگامی که ازدواجشان ثمربخش نیست،با همسرشان می مانند.به نظر می رسد یکی از عواملی که تأثیر بسزایی در میزان تعهد زناشویی دارد،صمیمیت زناشویی است.
استرنبرگ صمیمیت را رفتارهایی می داند که نزدیکی عاطفی را افزایش می دهد.صمیمیت،اغلب به عنوان یک فرایند پویا توصیف می شود که عبارت است از نزدیکی،تشابه و روابط شخصی دارای هیجان با شخص دیگر که مستلزم شناخت و درک عمیق از فرد دیگر است و افکار و احساساتی است که نشانه تشابه با دیگری می باشد.
صمیمیت زناشویی یعنی نزدیکی عاطفی،رفتارهایی که دو نفر با آن رفتارها احساس درک بیشتری نسبت به یکدیگر پیدا می کنند.زوج هایی که میزان صمیمیت بالاتری را تجربه می کنند ممکن است خود را به شیوه های مطلوب تری در روابط عرضه کنند و نیازهای خود را به شکل مؤثرتری به شریک و همسر خود ابراز کنند.آنچه که در صمیمیت زناشویی مهم است و عامل پایداری روابط زوجین به شمار می آید،ارضای نیازهای صمیمیت زناشویی است. موس و اسچوبل معتقدند که صمیمیت زناشویی مواردی چون تعهد،صمیمیت عاطفی،صمیمیت شناختی،صمیمیت جنسی و رفتارهای متقابل را شامل می شود.نظریه پردازان خانواده،روابط صمیمانه ی میان همسران را موجب ایجاد هویت خانوادگی،تأمین بهداشت روانی اعضای خانواده و عامل محافظت کننده در برابر مشکلات فردی و اجتماعی می دانند.
صمیمیت،تنها یک تمایل یا آرزو نیست بلکه یک نیاز اساسی و واقعی بوده و مفهوم بسیار وسیعی دارد که شامل:
نزدیکی عاطفی،خودافشایی،باورهای ذهنی،نزدیکی جسمی،بدنی،هیجانی،باورهای مذهبی و تجارب لذت بخش است.
با از دست دادن صمیمیت،یکی از حلقه های پیوند زناشویی از بین می رود.اهمیت حفظ خانواده،تعهد زناشویی و صمیمیت زناشویی،محقق را بر آن داشت تا در پژوهش پیش رو به بررسی پیش بینی تعهد زناشویی براساس ارضای نیازهای صمیمیت زناشویی بپردازد. ازدواج،به عنوان مهمترین و عالی ترین رسم اجتماعی برای دستیابی به نیازهای عاطفی افراد،همواره مورد تأیید بوده است.دلایل اصلی ازدواج،عمدتاً به دست آوردن عشق و محبت،داشتن شریک و همراه زندگی،ارضاء انتظارات عاطفی – روانی و افزایش شادی است.هر ازدواج حاوی سه رکن اساسی تعهد،جاذبه و تفاهم است.این در حالی است که تعهد زناشویی،قوی ترین و پایدار ترین عامل پیش بینی کننده کیفیت و ثبات رابطه زناشویی است.
واژه تعهد و پایبندی به معنای تصمیمی عقلانی است که مستلزم مفید بودن فرد به اعمال خاصی می باشد و یا حالتی دال بر وابستگی عقلانی یا عاطفی به ایده آلی مطلوب می باشد. آریاجا و آگینو نیز تعهد زناشویی را به معنای تمایل فرد جهت حفظ دائمی ازدواج و وفادار ماندن به همسر،خانواده و ارزش ها تعریف کرده اند و آن را شامل اجزای رفتاری،شناختی و عاطفی دانسته اند.به عبارتی،متعهد بودن در قبال خانواده،مبنای صرف زمان و انرژی اعضای خانواده برای فعالیت هایی است که به نحوی به خانواده مرتبط می گردد.در خانواده های متعهد،اعضا نه تنها خود را وقف آسایش و بهزیستی خانواده می کنند بلکه در رشد و تعالی هر یک از اعضای آن می کوشند.
آدامز و جونز تعهد زناشویی را بر مبنای سه اصل رضایت زناشویی،احساس وظیفه جهت ادامه دادن به رابطه و وحشت از پیامدهای ناگوار پایان دادن به ازدواج دانسته اند.
مطالعات حاکی از آن است که سطح پایین تعهد زناشویی منجر به عدم رضایت زوجین و طلاق می گردد.یکی از کارهایی که خانواده سالم انجام میدهد،احساس تعهد در قبال دیگر اعضای خانواده است.سطوح بالای تعهد زناشویی با ابراز عشق بیشتر،سازگاری و ثبات زناشویی بالاتر و رضایت زناشویی رابطه دارد.تعهد نقشی تمام و کمال در برانگیختن زوجین برای مقابله با فراز و نشیب های ازدواج به منظور باقی ماندن در ازدواج،بازی می کند.تعهد زناشویی به صورت نویدی از آینده مشترک و پیمانی برای با هم بودن،تجربه شده است.
به نظر می رسد یکی از عواملی که بر تعهد زناشویی تأثیرگذار است،ارضای نیازهای صمیمیت زناشویی است.در ازدواج های موفق،ارضای متقابل نیاز های صمیمیت زوجین در حد قابل قبول و مورد انتظار تحکیم روابط محبت آمیز بین آن ها می شود،تا آنجا که می توان گفت یکی از اصول در ازدواج های موفق،همانا ارضای نیازهای صمیمیت بین زوجین است.
باگاروزی هشت بعد صمیمیت را معرفی کرده است که شامل صمیمیت عاطفی،صمیمیت روان شناختی،صمیمیت عقلانی،صمیمیت جنسی،صمیمیت بدنی،صمیمیت معنوی،صمیمیت زیبا شناختی و صمیمیت اجتماعی – تفریحی می باشد.
با توجه به اهمیت تعهد زناشویی باید پیش بینی کننده های آن را شناخت.به نظر می رسد نیازهای صمیمیت زوجین یک عامل تعیین کننده برای عملکرد مطلوب خانواده و افزایش تعهد زناشویی است.تشکیل زندگی مشترک بنیان خانواده ای گرم و صمیمی که رکن اصلی آن زن و شوهر می باشند،باید علاوه بر ضرورت هایی که آن ها را تشویق به زندگی مشترک می نماید،با پیوندی عاطفی (که همان محبت و علاقه ای است که نسبت به یکدیگر دارند) بنا شود.عدم وجود علاقه و صمیمیت در تشکیل خانواده،به ساختن بنایی می ماند که میان اجزای تشکیل دهنده ی آن،آجر ها وجود ندارند و اجزا به حکم ضرورت،در کنار یکدیگر قرارگرفته اند.عامل مهم جهت اقدام به ازدواج و تداوم موفقیت آمیز آن در طی زندگی مشترک،نیاز به محبت و صمیمیت است که گاه مورد غفلت قرار می گیرد.
صمیمیت به عنوان یک فرآیند مهم در توسعه روابط دوستانه،در حال حاضر از مسائل مهم و قابل توجه متخصصان مشاوره و حوزه خانواده است.نیازهای صمیمیت در میان زوجین از عوامل مهم ایجاد ازدواج های پایدار است و اجتناب از برقراری روابط صمیمانه،از عواملی است که موجب شکست در زندگی خانوادگی می شود.زوجینی که نتوانند نیاز را در ارتباط خود ارضاء می کنند،با احتمال بیشتری در معرض ترک روابط خود هستند.درک صمیمیت، به معنای آگاهی از تنوع در ساختارهای خانوادگی است؛به همین دلیل،درمانگران خانواده سعی می کنند تا با در نظر گرفتن فرد در متن روابط صمیمانه ای که در خانواده دارد،مشکلات فردی را صرفا حاصل رشد و تحول فردی ندانند و در درمان،موقعیتی را ایجاد کنند که در آن زوج ها صمیمیت خود را با یکدیگر افزایش می دهند و سبک های متفاوت صمیمیت را درک می کنند.بنابراین اگر نیاز به صمیمیت در زوج ها ارضاء نشود،احتمال بیشتری برای پایان دادن به روابط جاری وجود دارد.
ارضای نیازهای صمیمیت زوجین از عواملی است که در میزان تعهد زناشویی از اهمیت فراوانی برخوردار است.وجود صمیمیت بین زوجین یک عامل تعیین کننده برای عملکرد مطلوب خانواده و افزایش تعهد زناشویی است.ارضای نیازهای صمیمیت با ایجاد یک بعد مثبت در زندگی زناشویی و تأمین بهداشت روانی اعضای خانواده،عاملی محافظت کننده و نیرومند در برابر مشکلات فردی و اجتماعی است.نیازهای مربوط به صمیمیت،به عنوان بخشی ضروری از یک رابطه در نظر گرفته می شوند که برای استمرار ازدواج،اعتماد و حفظ روابط بلند مدت و تعهد زناشویی حیاتی است.
با وجود اذعان همگان به اهمیت نیاز به صمیمیت زناشویی،ابعاد این نوع نیاز توجه چندانی را دریافت نکرده اند و مشخص نیست کدام یک از آن ها نقش بیشتری در ایجاد و جفظ تعهد زناشویی دارند.این در حالی است که نقش و جایگاه نیازهای صمیمیت و تعهد در روابط زناشویی به دلیل افزایش روزافزون آمار تعارض ها،طلاق و خیانت ها،در مطالعات خانواده و ازدواج بسیار مورد توجه است.با توجه به اهمیت هر یک از این عوامل در زندگی زناشویی و در راستای حفظ سلامت و بهداشت روانی زوجین و بالتبع جامعه،ضرورت کسب آگاهی و شناخت بیشتر نسبت به عناصر مؤثر در روابط زناشویی،روشن است.
