آیا می توان نخوابیدن را جبران کرد؟
بسیاری از ما چرخه خواب نامنظمی داریم و در طول هفته به خیال اینکه کمبودهای خواب خود را در تعطیلات آخر هفته جبران می کنیم،اهمیت چندانی به خواب خود نمی دهیم.اما آیا می توان نخوابیدن را جبران کرد ؟
* قبل از هر چیز بیایید با هم یک محاسبه سرانگشتی از میزان خواب کافی انجام دهیم.فرض کنیم شما یک پروژه مهم یا امتحان سخت در روز چهارشنبه دارید بنابراین هر روز دو ساعت از خواب خود کم می کنید تا بتوانید زمان بیشتری را برای فعالیت مورد نظر صرف کنید.بعد از گذراندن این چالش بزرگ حالا شما در روزهای پنجشنبه و جمعه چهار ساعت اضافه تر می خوابید و در صبح شنبه احساس شادابی می کنید و چشمانِ تان برق می زند،به جای دو فنجان قهوه با یک فنجان قهوه سرحال می آیید و به نظر می رسد همه چیز خوب و عالی است.
* اما این فقط ظاهر قضیه است و شما در ظاهر احساس قدرت و انرژی بیشتری دارید اما در واقع با توجه به محاسبات دقیق مغزی،هنوز کسری خوابِ تان را به طور کامل جبران نکرده اید.
این کسری و کمبود خواب را « بدهی خواب » می نامند.
* بدهی خواب تفاوت بین میزان خوابی که بدن شما نیاز دارد و میزان زمانی است که شما در واقع برای خوابِ تان صرف می کنید. این کسری خواب هر زمان که فرد به ساعات خواب شبانه اش بی تفاوت و بی توجه شود افزایش می یابد.
* کمبود خواب در کوتاه مدت منجر به عدم تمرکز حواس،اختلال در بینایی،اختلال در رانندگی و مشکل در به خاطر سپاری و یادآوری خواهد شد.اثرات درازمدت کمبود خواب نیز چاقی،مقاومت به انسولین و بیماری های قلبی است.
* خبر خوب اینجاست که تا حدودی می توان بدهی خواب را پرداخت کرد اما این بدان معنا نیست که شخص برای مدت بسیار طولانی یک خواب ماراتن گونه را تجربه کند بلکه با افزودن یک یا دو ساعت خواب شبانه می توان به تدریج این کسری خواب را جبران کرد و به مرور به شرایط مناسب و زمان ایده آل خواب دست یافت.این کار ممکن است چندین هفته به طول بیانجامد.
اما بهترین شیوه برای جبران کمبود خواب چیست؟
* وقتی خسته اید به رختخواب بروید و اجازه دهید صبح با سیستم عصبی و جسمانی خود از خوای برخیزید نه با صدای زنگ ساعت و یا هر صدای غیرمترقبه دیگری.
* در ابتدا ممکن است « چرخه ریکاوری زمان خواب » کمی جنون آمیز باشد و ده ساعت در شبانه روز بخوابید،اما به مرور این زمان کاهش پیدا می کند.توجه داشته باشید برای جبران کمبود خواب هم زمان و هم شدت و کیفیت خواب مهم است.
باید در نظر داشت که برای جبران بخشی از کسری خواب،خواب عمیق لازم است.
به نظر می رسد در زمان خواب عمیق،مغز به بازسازی و ریکاوری خود می پردازد.
وقتی فرد زمان بیشتری می خوابد،به همان میزان زمان بیشتری به مغز میدهد تا خود را ریکاوری و جوان سازی کند.وقتی فرد بدهی خواب خود را با مغز صاف کند و آن را با خواب اضافه جبران کند،به تدریج به الگوی مناسب و زمان ایده آل خواب خود دست خواهد یافت.
محققان معتقدند ژن ها در تعیین الگوی خواب افراد مؤثرند و تفاوت های فردیِ میزان خواب در اشخاص مختلف را به اطلاعات روی ژن های افراد مربوط می دانند.
* نکته قابل توجه اینجاست که با توجه به این فرضیه شما نمی توانید خود را آموزش دهید تا زمان کمتری بخوابید،چرا که میزان خواب مورد نیاز بدن شما با توجه به اطلاعات وراثتی ژن های بدنتان تعیین شده است،بنابراین با کم خوابیدن فقط خودتان را گول خواهید زد.
طبق یک تحقیق علمی هرچه بیشتر خسته باشید کمتر احساس خستگی می کنید.یادتان باشد خواب کافی و مناسب باعث می شود شما احساس بهتری نسبت به خودتان و زندگی داشته باشید.
در ضمن به خاطر داشته باشید که شاید با مصرف برخی مواد مانند مواد کافئین دار بتوانید خود را بیدار نگه دارید،اما مطمئن باشید از کارایی و عملکرد جسمی و ذهنی شما کاسته خواهد شد.
* خواب خود را پرداخت کنید تا به یک اَبَر انسان بدل شوید.خواب کافی ظرفیت های جسمانی و ذهنی شما را ارتقاء می دهد.
اختلالات خواب اثر مستقیمی بر طول عمر افراد دارند،پس آن ها را جدی بگیرید و در صورت بروز مشکل با پزشک متخصص مشورت کنید.