خمیازه چیست؟
خمیازه (کوتاه‌شده واژه خامیازه، یازه به معنای کشش) یا دهان‌دره یا
فاژه (از فعل فاژیدن) بازکردن دهان و تنفس عمیق به صورت
«غیرارادی» و گاهی کشش در دست‌ها و سینه که تقریباً از زمان پیش
از تولد و به عبارتی دقیق‌تر از دوره جنینی و در یازده هفته‌ای قابل
مشاهده است.
معمولاً خمیازه از نشانه‌های خواب است، پدیده‌ای که اگرچه در
انسان و برخی حیوانات دیده می‌شود، اما در بیشتر حیوانات امری
غیرعادی تلقی می‌شود.
آیا خمیازه مسری است؟
محققان دانشگاه ناتینگهام می‌گویند بخشی از مغز که کنترل حرکت
را بر عهده دارد (قشر حرکتی) مسئول پدیده “تقلید غیرارادی” است
که باعث می‌شود خمیازه مسری باشد.
پدیده “تقلید غیرارادی”- پدیده‌ای که باعث می‌شود بدون اراده رفتار یا کلام فردی دیگر تقلید شود- در برخی بیماری‌ها مثل سندرم تورت و صرع و اوتیسم دیده می‌شود.
پژوهشگران دانشگاه ناتینگهام از این رو سعی کردند با بررسی
عملکرد مغز در هنگام سرایت خمیازه به شناختی تازه از این پدیده
برسند و از آن برای درمان بیماری‌ها استفاده کنند.
به عبارت دیگر مسری بودن خمیازه شاید سرنخی از برخی حرکات
غیر ارادی ناخواسته مثل تیک به دست بدهد و ممکن است آنچه در
مغز هنگام سرایت خمیازه رخ می‌دهد با آنچه باعث تیک یا حرکات
غیرارادری می‌شود ارتباطی داشته باشد.
در کنار این موارد دانشمندان در یک بررسی در سال ۲۰۰۵ با اسکن مغز
گروهی از افراد که شاهد خمیازه‌کشیدن فرد دیگری بودند، الگو‌هایی
منحصربه‌فرد از فعالیت برخی از نواحی مغز که به تقلید رفتاری
مربوط می‌شد، را مکان‌یابی کنند.
چرا حتی وقتی خسته نیستیم هم اگر شخصی خمیازه بکشد ما نیز خمیازه می‌کشیم؟
متخصصین دانشگاه ناتینگهام تحقیقاتی را منتشر کرده اند که نشان
می‌دهد تمایل به خمیازه کشیدن هنگام مشاهده‌ی شخص دیگری در
حال خمیازه کشیدن به طور خودکار توسط رفلکس های اولیه در قشر
حرکتی اولیه‌ی مغز به وجود می‌آید.
مطالعه‌ی آنها تحت عنوان ‘A Neural Basis for Contagious
Yawning’ در مجله‌ی Current Biology چاپ شده است.
فاز دیگر تحقیقشان در رابطه با اساس بیولوژی اختلالات
عصب‌شناسی و جست‌وجوی روش‌های درمان آن است.
آخرین یافته‌های آنها نشان می‌دهد که توانایی ما برای مقاومت در
برابر خمیازه کشیدن هنگامی که شخص دیگری در نزدیکی ما خمیازه
می کشد محدود است و اگر بخواهیم در مقابلش مقاومت کنیم تمایل
به خمیازه کشیدن بیشتر هم می‌شود. تلاش برای نگه داشتن خمیازه
بی فایده است٬ ممکن است که این تلاش نحوه‌ی خمیازه کشیدن را
تغییر دهد ولی مانع آن نمی‌شود. محققان دریافتند که تمایل به
خمیازه کشیدن برای هر شخصی منحصر به فرد است.
Stephen Jackson عصب‌شناس شناختی٬ این مطالعه‌ی چند
زمینه‌ای را رهبری کرد. او می‌گوید: این یافته‌ها ممکن است در درک
بیشتر ارتباط بین تحریک‌پذیری حرکتی و تقلید اتوماتیک
(echophenamena) در رنج وسیعی از شرایط کلینیکی که به
افزایش تحریک پذیری کورتیکال و یا کاهش مهار فیزیولوژیکی مانند
صرع، دمانس، اوتیسم و سندرم تورت(Tourette) مرتبط است٬
اهمیت داشته باشند.
تقلید اتوماتیک تنها یک صفت انسانی نیست؛
خمیازه‌ی مسری به طور غیر ارادی هنگام مشاهده‌ی شخص در حال
خمیازه کشیدن رخ می‌هد و یک نمونه‌ی رایج از پدیده‌ی تقلید
اتوماتیک است. این پدیده مختص انسان نیست و شامپانزه‌ها و
سگ‌ها نیز این رفتار را دارند.
اساس نورونی خمیازه‌ها‌ی مسری:
اساس نورونی پدیده‌ی تقلید اتوماتیک ناشناخته است.
برای بررسی ارتباط بین تحریک پذیری حرکتی و اساس نورونی
خمیازه‌ی مسری٬ تیم تحقیقاتی ناتینگهام از تحریک مغناطیسی
فراجمجمه‌ای (TMS) استفاده کرد. آنها از ۳۶ بزرگسال در تحقیق
خود استفاده کردند. به این داوطلبان کلیپ‌های ویدئویی که در آنها
شخصی در حال خمیازه کشیدن بود نشان داده شد و از آنها خواسته
شد که یا در برابر خمیازه مقاومت کنند یا اجازه‌ی خمیازه کشیدن را
به خود بدهند. در این حال از شرکت کنندگان آزمون فیلم برداری شد
و تعداد خمیازه‌ها یا مقاومتشان در برابر آن ثبت شد. علاوه بر این
شدت ظاهری(قابل مشاهده‌ی) تمایل هر فرد به خمیازه کشیدن نیز به
طور دائم ثبت شد.
آنها با استفاده از تحریک الکتریکی نیز قادر به افزایش میل به
خمیازه کشیدن بودند.
Georgina Jackson عصب‌روانشناس شناختی در موسسه‌ی
سلامت ذهنی بیان داشت: این تحقیق نشان می‌دهد که تمایل به
خمیازه با مقاومت در برابر آن بیشتر می‌شود. با استفاده از تحریک
الکتریکی ما قادریم تحریک‌پذیری را افزایش دهیم و با انجام این کار
تمایل به خمیازه‌ی مسری نیز افزایش می‌یابد. در سندروم تورت اگر
ما بتوانیم تحریک‌پذیری راکم کنیم٬ ممکن است تیک‌های حرکتی را
نیز کم کنیم٬ و این چیزی است که ما روی آن کار می‌کنیم.
TMS برای کمی سازی تحریک پذیری کورتیکال حرکتی و مهار
فیزیولوژیکی برای هر شرکت کننده و پیش بینی تمایل به خمیازه‌ی
مسری در بین همه‌ی داوطلبان مورد استفاده قرار گرفت.
ثابت شده است که اندازه گیری‌های TMS پیش آگهی دهنده‌ی قوی
برای خمیازه‌ی مسری هستند و بیان می‌کنند که تمایل هر شخص به
خمیازه‌ی مسری بر حسب میزان تحریک‌پذیری کورتیکال آن شخص و
مهار فیزیولوژيکی قشر حرکتی اولیه تعیین می‌شود.
این پژوهش با هدف به کارگیری تکنیک‌های تصویربرداری مغزی برای
درک اینکه تحریک عصبی چگونه کار می‌کند توسط چندین حامی
حمایت شد.
پروفسور Stephen Jackson گفت: اگر ما بتوانیم بفهمیم که
چگونه تغییرات در تحریک‌پذیری باعث افزایش یک اختلال عصبی
می‌شود به احتمال خیلی زیاد می‌توانیم مسیر را برعکس کنیم.
ما به دنبال درمان‌های بالقوه‌ی غیر دارویی و شخصی سازی شده با
استفاده از TMS می باشیم که ممکن است در تعدیل اختلالات در
شبکه‌های مغز موثر باشد.
این مطالعه‌ی اخیر در ادامه‌ی انتشار مقاله‌ی آنها در مورد آناتومی
عملکردی میل به عمل می‌باشد که نگاهی دارد به چند اختلال رایج
عصبی-روانی مرتبط با احساسات جسمی که به صورت تمایل برای
عمل ظاهر می شود.
پژوهشگران دانشگاه ناتینگهام
آنها از ۳۶ داوطلب خواستند شاهد خمیازه کشیدن دیگران باشند، به
برخی از آنها گفته شد اگر با دیدن خمیازه، خمیازه‌شان گرفت
می‌توانند خمیازه بکشند اما به برخی دیگر گفته شد سعی کنند جلوی
خمیازه کشیدن خود را بگیرند.
نتایج این تحقیق که در نشریه زیست شناسی امروز منتشر شده
نشان داد واکنش این افراد به دیدن خمیازه به “تحریک پذیری” قشر
اولیه حرکتی مغز ارتباط دارد.
محققان دریافتند با “تحریک مغناطیسی بخشی از مغز” از بیرون
(TMS)، می‌توانند قشر حرکتی مغز را تحریک کرده و فرد را آماده
سرایت خمیازه کنند.
بیماری تورت (تیک‌های حرکتی و صوتی از زمان کودکی)
به گفته پروفسور جورجینا جکسون که در این مطالعه شرکت داشته
از یافته‌های این تحقیق می توان برای شناخت بیماری‌هایی مثل
تورت (تیک‌های حرکتی و صوتی از زمان کودکی) استفاده کرد:
“در بیماری تورت، اگر بتوانیم تحریک‌پذیری را کاهش دهیم تیک‌ها
کمتر می‌شود و ما روی همین کار می‌کنیم.”
پروفسور استیون جکسون هم که در این پژوهش مشارکت داشته
اضافه می‌کند که “اگر ما بفهمیم چگونه تغییر تحریک پذیری قشر مغز
باعث افزایش اختلال سلولهای عصبی مغز می‌شود احتمالا می‌توانیم
این روند را معکوس کنیم.”
“ما به دنبال درمان‌های بالقوه بدون دارو که برای هر بیمار اختصاصا
طراحی شده می‌گردیم بنابراین استفاده از تی‌ام‌اس ممکن است در
کنترل عدم توازن شبکه‌های مغز موثر باشد.”
دکتر اندرو گالوپ روانشناس دانشگاه نیویورک که در زمینه خمیازه
تحقیق کرده می‌گوید استفاده از تی ام اس در تحقیقات خمیازه‌ای
“کاری نو” است:
“ما هنوز خیلی کم می‌دانیم که چرا خمیازه می‌کشیم.
تحقیقات مختلف به ارتباط خمیازه و هم‌حسی (empathy) اشاره
کردهاند” اما یافته‌های این تحقیق “ممکن است حاکی از این باشد که
مسری بودن خمیازه به هم‌حسی ارتباطی ندارد.”
