علل دروغگویی
دروغگویی از هر نوع، دارای علت هایی است،
وبرای درمان آن لازم است،
ابتدا علت های به وجود آورنده این عادت شناخته شده،
سپس درمان شود .
بعضی از این علت ها به شرح زیر است:
الف) ترس
ب) اجبار
ج) الگوهای نامناسب
د) احساس حقارت
ترس :
ترس از مجازات، خدشه دار شدن آبرو، یا هر چیز دیگر،
یکی از مهم ترین علل دروغگویی در کودکان و بزرگسالان است.
در این خصوص، روی کودکان شش تا چهارده ساله تحقیقاتی صورت
گرفته، که نتایج آن در جدول زیر آمده است.
◽️علت / درصد
▫️ترس / 71%
▫️غرور یا خودخواهی / 17%
▫️آزار گری و شیطنت / 10%
▫️دیگر خواهی (نوع دوستی) / 2%
همانطور که از این جدول برمی آید، ترس بیشترین درصد دروغگویی در کودکان را تشکیل می دهد؛
زیرا اگر کودک بداند چنانچه به خطای خود اعتراف کند،
مورد سرزنش، تحقیر و احیانا تنبیه قرار خواهد گرفت،
به ناچار برای حفظ آبروی خود به دروغ پناه می برد .
این امر، خصوصا در خانواده هایی رایج است که معتقدند تحقیر،
تنبیه و رفتارهای خشونت آمیز تنها راه جلوگیری از انحراف کودک است .
در حالی که این روش ها، نه تنها مؤثر نیست، بلکه موجب می شود
ترس کودک به تدریج از بین برود و او رفتارهای خلاف خود را با جرات بیشتری انجام دهد.
“ژان پیاژه “روان شناس سوئیسی در این باره می نویسد:
«دروغ برای کودک یک نوع فرار از حقیقت است.
اگر کودک خود را در اجتماع و خانواده، فرد محترمی بداند و آزادی عمل داشته باشد،
برای چه با دروغ گفتن به خانواده اش خیانت کند. کودک با سختگیری های زیاد، از افراد خانواده فاصله می گیرد،
و خود را از آن ها جدا می داند؛ زیرا می بیند اگر راست بگوید، او را تنبیه می کنند…»
اگر والدین یا مربیان از خلاف های جزئی کودکان چشم پوشی کرده
و با مهربانی و صمیمیت اشتباهات شان را به آنها گوشزد کنند،
در این صورت، کودکان هیچ گاه به دروغ گویی متوسل نمی شوند.
اجبار :
اگر با اجبار از کودکی خواسته شود کاری را که مورد علاقه اش نیست انجام دهد،
یا آن کار را سرسری انجام می دهد، یا به دروغ وانمود می کند که آن را انجام داده است،
و اگر این فشار واجبار بیش از حد باشد، کودک در غیاب والدین یا مربیان ممکن است بر خلاف دستورات آنها عمل نماید،
که این امر باعث می شود که او به طرف فساد کشیده شود.
باید برای انجام هر کاری که از کودک می خواهیم،
پیش از آن که به اجبار و تهدید متوسل شویم،
میل، رغبت و انگیزه ای در او ایجاد کنیم تا با لذت و احساس رضایت به انجام آن کار بپردازد.
الگوی نامناسب :
اگر در خانواده ای، والدین یا کسانی که با کودک زندگی می کنند،دروغ بگویند،
ناخودآگاه و به طور غیر مستقیم زمینه دروغ گویی را برای کودک فراهم ساخته اند،
در واقع اولین درس دروغ گویی را کودک از آنها خواهد آموخت؛
زیرا خانواده اولین محیط تربیتی کودک محسوب می شود و گفتار، رفتار و به طور کلی طرز زندگی والدین در تربیت فرزندان بسیار مؤثر است .
فرزندان بدون توجه و اراده، بر اساس همانند سازی با اطرافیان،
آن چه را که می بینند و می شنوند، تقلید می کنند و یاد می گیرند .
تلاش این خانواده ها برای جلوگیری از دروغ گویی بی اثر است؛
زیرا تا والدین خود اصلاح نشوند، هر گونه اقدامی در این زمینه بی اثر خواهد بود.
احساس حقارت :
کودکی که در خانواده یا محیطهای دیگر، دائما مورد تحقیر، سرزنش، بی اعتنایی و تمسخر قرار می گیرد، از هیچ کوششی برای نشان دادن خود دریغ نمی ورزد.
او تلاش می کند تا به هر نحوی که ممکن است توجه اعضای خانواده و اطرافیان را به خود جلب کند.
از این رو، به رفتارهای مختلفی از جمله دروغ گویی دست می زند؛ زیرا این امر سبب توجه دیگران به او خواهد شد.
این کودکان دچار ضعف شخصیت هستند و احساس حقارت دارند.
آنها برای رهایی از این احساس و ابراز وجود، به غلو در مورد خود می پردازند و اغلب درباره خود، دیگران و حوادث، دروغ های باورنکردنی می گویند.
همچنین وعده هایی می دهند که قدرت انجام آن را ندارند.
البته تمام این کارها را برای این انجام می دهند تا در حضور دیگران مورد تمجید و تقدیر قرار گیرند؛ زیرا این عمل سبب می شود تا در ذهن خود احساس قدرت کنند.
همچنین عده ای از کودکان یا افراد به دلیل داشتن عیوب جسمی، نام نامناسب (خود یا خانواده)، وضعیت نامطلوب خانوادگی و… احساس شرمساری می کنند ،
و چون می ترسند مورد تمسخر واقع شوند، به دروغ پناه می برند.
پیامبر بزرگوار اسلام (صلی الله علیه و آله) می فرماید:
«دروغ گو، دروغ نمی گوید، مگر به سبب حقارتی که در نفس خود احساس می کند.»
باید به شخصیت کودک احترام گذاشت و او را مورد توجه و محبت قرار داد .
همچنین شایسته است کودکان را با ارزش های واقعی و انسانی آشنا کرد تا دست کم مسائل جزئی و بی ارزش موجب دروغ گویی و انحراف آنان نشود.
